Eğitim yapılarının, öğrenicilerin yaratıcılık, eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini besleyecek uyaranlar içermeleri konusunda yaygın bir kabul bulunmaktadır. Bu bağlamda, pek çok Avrupa ülkesinde eğitim politikaları kapsamında, eğitim ve öğretimin kalitesini artıracak, toplumların beklentilerini karşılayacak şekilde okul tasarımlarının yeniden etüt edilmesi amacıyla programlar başlatılmıştır. Eğitim kurumlarının tasarımında, gelişmiş ülkelerdeki uygulamaları inceleyerek Türkiye’deki uygulamalarla karşılaştırmak nitel ve nicel farklılıkları görmek açısından önem taşımaktadır. Bu amaçla bu çalışma Avrupa Birliğine üye gelişmiş ülkelerin K12 eğitim yapıları tasarımına ilişkin uygulamalarının incelenmesine odaklanmıştır. Avrupa Komisyonu ile üye ve aday ülkelerin Ulusal Ajansları işbirliği ile 2007-2015 yılları arasında yürütülen Hayatboyu Öğrenme Programı - Çalışma Ziyaretleri programı kapsamında bu amaçla yapılan ziyaretler incelenmiştir. Örneklem olarak ise Almanya, Fransa, İngiltere, İspanya, Çekya, Yunanistan, Slovenya, Slovakya, Macaristan ve Türkiye olmak üzere 10 Avrupa ülkesinden 15 eğitim yapısı tasarımcıları ve eğitim yöneticilerinin katılımıyla, 08-12 Nisan 2013 tarihlerinde Ankara’da, “Better School Design for Better, Safe and Creative Learning” ismiyle düzenlenen “çalışma ziyareti faaliyeti” seçilerek toplantı sonuçları irdelenmiştir. Çalışmada, katılımcılar kendi ülkelerinden seçtikleri bir okul projesini ortak olarak belirlenen mimari kriterler ve kendi ulusal mevzuatları çerçevesinde analiz ederek sunmuşlardır. Çalışmanın sonucunda, söz konusu çalışma ziyareti kapsamında gerçekleştirilen sunumlar, yapılan okul ziyaretleri ve faaliyetler ile elde edilen kazanımlar mimari bir perspektif ile tartışılmış ve Avrupa ülkelerinde ve ülkemizde okul binalarının tasarımına yönelik yaklaşımlar değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında, gelişmiş ülkelerde eğitim tesislerinin klasik okul binası anlayışı yerine, öğrenicilere daha fazla deneyim sunabilen, yaratıcılık, eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini besleyecek uyaranlar içeren; “esnek, sürdürülebilir ve katılımcı bir fiziksel çevre tasarımı” anlayışıyla oluşturulduğu görülmüştür. İncelenen Avrupa ülkelerinin pek çoğunda eğitim yapılarının tasarımına ilişkin özel bir ulusal mevzuat bulunduğu ve yapıların fiziksel çevresi ile bir bütün olarak ele alındığı görülmüştür. Türkiye’de de, eğitim yapı ve tesislerine yönelik, toplumun beklentilerini karşılayacak, zamana ayak uydurabilecek, çağdaş bir ulusal mevzuata gereksinim duyulduğunun altı çizilmiştir.

Keywords - K12 Eğitim yapıları, Okul tasarımı, Yaratıcı öğrenme, fiziksel çevre, Hayatboyu Öğrenme Programı, Çalışma Ziyaretler

[1] Y. Shen, "The Effect of Changes and Innovation on Educational Improvement," CCSE International Education Studies, pp. 73-77, 2008.

[2] A. Blyth, "School Buildings in Today's Crisis," OECD, 2009.

[3] S. Atabay, "Mekân ve Mimarinin Eğitimde Başarıya Etkisi," Vitra Çağdaş Mimarlık Dizisi 3- Eğitim Yapıları, vol. 3, pp. 36-40, 2014.

[4] P. Lippman, "Can the Physical Environment Have an Impact on the Learning Environment," CELE Exchange, no. 13, 2010.

[5] Lave and P. C. Wenger(1991) akt Lippman, "Can the Physical Environment Have an Impact on the Learning Environment," OECD CELE Exchange, 2010.

[6] "Avrupa mesleki Eğitim Merkezi/ CEDEFOP," 1975. [Online]. Available: http://www.cedefop.europa.eu/.

[7] "European Commission National Agencies," [Online]. Available: https://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/contact/national-agencies_en .[Accessed 20 Mart 2019].

[8] "Cedefop Çalışma Ziyaretleri (study visits) Programı," [Online]. Available: http://www.cedefop.europa.eu/en/events-and-projects/projects/studyvisits-programme . [Accessed 20 Mart 2019].

[9] H. Taş and M. Bilen, "Avrupa Birliği ve Türkiye'de Genç İşsizliği Sorunu ve Çözüm Önerileri," HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, vol.3, no. 6, 2014.

[10] A. Tansel, "2050'ye doğru Nüfusbilim ve Yönetim: İşgücü Piyasasına Bakış," TÜSİAD, İstanbul, 2012.

[11] M. H. Miranda and v. arkadaşları, "MoMe@school – A pilot study on a analytical and participatory tool for active learning spaces design," Journal of Urban Design and Mental Health, no. 3, 2017.

[12] "Horizon Report Europe - 2014 Schools Edition," European Commission, 2014.

[13] ET2020 Working Group Schools, "European ideas for better learning," European Commission, Brussels, 2018.

[14] M. L. Gedizlioğlu, "ÖRNEK İLKÖĞRETİM OKULU PROJELERİ: TC Milli Eğitim Bakanlığı Öncülüğünde Üniversitelerle İşbirliği İçerisinde Gerçekleştirilen Örnek Projeler (1998-2000)," Mimarlık, vol. 26, Kasım-Aralık 2003.

[15] MEB İnşaat ve Emlak Dairesi Bşk., "Eğitim Yapıları Asgari Tasarım Standartları Kılavuzu," Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 2015.

[16] B. Ç. Garipağaoğlu, "Özel dersanelerden özel okullara dönüşüm projesi," Abant İzzet Baysal, vol. 16, pp. 140-162, 2016.

[17] OECD, "Country Note: Turkey," OECD, 2017.

[18] "OECD Programme on Educational Building (PEB)," PEB Exchange, pp. 2-4, 1998.

[19] "Schooling for Tomorrow," The Journal of the OECD Programme on Educational Building-PEB Exchange, no. 34, Haziran 1998.

[20] N. Chung and v. arkadaşları, "Designing Tomorrow's School," OECD, Paris, 2003.

[21] OECD, "Evaluating Quality in Educational Facilities: PEB Working Group," OECD, 2006.

[22] The Learning Environments Evaluation Programme- LEEP, "OECD SCHOOL USER SURVEY," 2013.

[23] European Centre for the Development of Vocational Training (Cedefop), "Better school design for better, safe and creative learning," in Studyvisits Catalogue 2012/13, Luxembourg, Publications Office of the European Union, 2012, p. 260.

[24] Mimarlar Odası Ankara Şubesi Çocuk ve Mimarlık Çalışmalar Merkezi, "Çocuk ve Mimarlık Çalışma Grubu," 2002. [Online]. Available: http://www.mimarlarodasiankara.org/index.php?Did=8. [Accessed 2019].

[25] "Ankara Üniversitesi," 1994. [Online]. Available: http://cokaum.ankara.edu.tr/. [Accessed 20 Mart 2019].

[26] MEB, "Okullar Hayat Olsun," 2011. [Online]. Available: http://okullarhayatolsun.meb.gov.tr/? . [Accessed 20 Mart 2019].

[27] "European Shared Treasure," 2010. [Online]. Available: http://www.europeansharedtreasure.eu/detail.php?id_project_base=2010-1-PL1-COM06-11333. [Accessed 20 Mart 2019].

[28] "Ankara Hasan Ali Yücel Sosyal Bilimler Lisesi," [Online]. Available: http://hayal.meb.k12.tr/. [Accessed 4 04 2019].

[29] "Ayten Şaban Diri İlkokulu ve Ortaokulu," [Online]. Available: http://aytensabandirioo.meb.k12.tr/06/06/715919/okulumuz_hakkinda.html.[Accessed 20 04 2019].

[30] Uygur Mimarlık, "TED Ankara Koleji," [Online]. Available: http://www.uygurarchitects.com/site/tr/projects/ted.html. [Accessed 2 Nisan 2019].

[31] "İhsan Doğramacı Vakfı Özel Bilkent İlk Ortaokul ve Lisesi," [Online]. Available: http://www.obi.bilkent.edu.tr/. [Accessed 4 04 2019].

[32] S. Ç. Alp and F. K. Corakbas, "Hasanoğlan Köy Enstitüsü ve Yüksek Köy Enstitüsü Yerleşkesi’nin Tarihçesi ve Değerleri," MİMARIK 369, pp. 66-72, 2013.

[33] "France Prešeren primary school," [Online]. Available: http://www.o-fp.kr.edus.si/index_en.asp. [Accessed 14 04 2019].

[34] "Okul binaları: Monzambano'nun Yeni Scholastic Merkezi (Edilizia scolastica: il Nuovo Polo Scolastico di Monzambano)," 2019.

[35] "Open Gate School," [Online]. Available: http://www.opengate.cz/. [Accessed 15 Mart 2019].

[36] "Abigél Multifunctional Institute," [Online]. Available: www.abigelsuli.hu. [Accessed 23 03 2019].

[37] OECD Centre for Effective Learning Environments (CELE) , "Best Practices in Educational Facilities Investments," 2011. [Online]. Available:http://edfacilitiesinvestment-db.org/.

[38] "Groupe Scolaire Martin Peller," [Online]. Available: https://www.archicontemporaine.org/RMA/p-8-lg8-Groupe-scolaire-MartinPeller.htm?fiche_id=2166 . [Accessed 15 Mart 2019].

[39] G. Architects, "Lessons From School Buildings In Norway And Germany," in Design &Construction of Sustainable Schools, The Lighthouse on Sustainability, 2005, pp. 59-62.

[40] "IES Carles Salvador," [Online]. Available: http://www.iescarlessalvador.es/c/index.php. [Accessed Mart 2019].

[41] T. E. C. f. t. D. o. V. T. CEDEFOP, "Study visits catalogue 2012/13," Publications Office of the European Union, Lüksemburg, 2012.

[42] D. Dance, "National Presentations-UK," in Better School design for better, safe and creative learning, Ankara, 2013.

[43] EUROSTAT, "Unemployment by sex and age - annual average," [Online]. Available:http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do. [Accessed 15 4 2019].

[44] "Designing Tomorrow’s School," Galway, Ireland, 2002.

[45] "Better School design for better, safe and creative learning” isimli çalışma ziyareti programı," CEDEFOP, Ankara, 2013.

[46] "Groupe Scolaire Martin Peller," [Online]. Available: https://www.archicontemporaine.org/RMA/p-8-lg8-Groupe-scolaire-MartinPeller.htm?fiche_id=2166 .[Accessed 20 04 2019].