Giresun ve Alman Seyyah Andreas David Mordtmann
Zübeyir Bütüner1*
1Bozok University, Yozgat, Turkey
* Corresponding author: zbutuner86@hotmail.com
Presented at the 4th International Symposium on Innovative Approaches in Social, Human and Administrative Sciences (ISAS WINTER-2019 (SHS)), Samsun, Turkey, Nov 22, 2019
SETSCI Conference Proceedings, 2019, 11, Page (s): 289-295 , https://doi.org/10.36287/setsci.4.8.053
Published Date: 23 December 2019 | 2351 23
Abstract
Seyahatnameler, bir seyyahın gezip gördüğü belli bir coğrafi alana ve tarihsel döneme dair izlenimlerini ve topladığı bilgileri metne aktardığı yazılardır. Seyahatname, Sefername ve anı kitapları, bir coğrafyanın, bir ülkenin veya bir şehrin tanınmasında önemli yer tutan önemli tarihsel kaynaklardır. Bu eserleri kaleme alanlar, gezip gördükleri yerleri, gerek tarihî ve kültürel açıdan gerekse sosyolojik açıdan kendi bakış açılarıyla görerek izlenimlerini aktarırlar. Bazı tarihçilerin seyyah olmaları ve bir tarihçi tarafsızlığında seyahatlerini kaleme almış olmaları bu seyahatnamelerin değerlerini daha da artırmaktadır. 19. Yüzyılda Alman Seyyahlar’dan A. D. Mordtmann Osmanlı Devletini gezmiş ve gezilerini “Anadolu” adlı seyahatnamesinde toplamış, fakat Osmanlı toplumuna ve medeniyetine aydın ve kültürlü olmasına rağmen önyargıyla bakmaktan kurtulamamıştır. A. D. Mordtmann Türkçe bilen ve aydın bir bakış açısına sahip birisi olarak “Anadolu” adlı seyahatnamesinde yazdıkları önyargılı olsa da, göz ardı edilemeyecek değerli bilgiler vermiştir. Bu seyyah, Osmanlı Devletinde çeşitli etnik unsurların ve farklı din, dil ve ırka mensup insanların barış, huzur ve dayanışma içerisinde yaşadıklarını bildirerek, Osmanlı Devleti tebaasındaki Ermeni, Rumlar ve diğer etnik gruplarında Türkler gibi yaşadıklarını ve Türkçe konuştuklarını gözlemlemiştir. Bu çalışma da A. D. Mordtmann’ın “Anadolu” Seyahatnamesi’nin “ Heinrich Bart ile Trabzon’dan Küçük Asya üzerinden Üsküdar’a gezi(Mit Heinrich Bart von Trapezunt durch Nord-Klein Asien nach Skutari) bölümünden Giresun(Kiressun) hakkında bilgi verilecektir.
Keywords - Anadolu, Osmanlı Devleti, Seyyah, A. D. Mordtmann, Giresun
References
Akın, Cavit, (2014), Giresun Tarihi ve Kültürel Değerleri, Gece Kitaplığı.
Avrupalı yazarların gözünden Türkiye Stratejik samimiyet, (2017) https://www.star.com.tr/kitap/avrupali-yazarlarin-gozunden-turkiye-stratejik-samimiyet-haber-1207047/), 13.04.2017 09:37
Aydin M., (2017), "Giresun Kalesi (1764-1840)", Karadeniz İncelemeleri Dergisi (Journal Of Black Sea Studies) , ss.39-56, 2012
Aydin M., (1998), "Alman Seyyahı J. P. Fallmerayer’E Göre 1840’Lı Yıllarda Giresun", Türk Dünyası Araştırmaları, ss.159-166, 1998
Cebeci, Ekrem, (2019), Cumhuriyet Döneminde Giresun Belediyesi 1923-1950, Gece Akademi.
Gülşen, Aydın (2014). Giresun'da Sosyal, Ekonomik, Siyasi ve Kültürel Yaşam (1945-1960). Basılmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Ankara.
Danık, Ertuğrul, (2004) ŞEBİNKARAHİSAR KALESİ, Sanat Tarihi Dergisi Sayı/Number:XIII/2 Ekim/October 2004, 51-78, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/152327,
GİRESUN, (2019)- Tarihçe- Coğrafya Dünyası, www.cografya.gen.tr › giresun › tarihce, 16.11.2019
Kartal, Emre Can, Antropoloji Tarihinin Unutulan İsmi: Andreas David Mordtmann, https://sendika63.org/2018/04/antropoloji-tarihinin-unutulan-ismi-andreas-david-mordtmann-emre-can-kartal-evrim-agaci-484674/,https://evrimagaci.org/antropoloji-tarihinin-unutulan-ismi-andreas-david-mordtmann-536
Kurak, Kemal, (2004), Osmanlı’yı Seyyahlardan Okumak, Tarih ve Düşünce, S. 49, Mayıs S. 34-42, ve http://kemalkurak.blogspot.com/2015/04/osmanly-seyyahlardan-okumak.html
Mordtmann, A. D. (1958). “Yüzelli Sene Evvelki Anadolu”, Çev: M. Şevki Yazman, Yeni Tarih Dergisi, Ocak 1958, S.13.
Mordtmann, A. D. (1999). İstanbul ve Yeni Osmanlılar, (çeviren. Gertraude Songu Haberman), Pera Yayıncılık, İstanbul. http://www.hist.net/kieser/mak2/Mordtmann1877.html. http://cumhuriyetforum.org/forum/index.php?showtopic=19008,
Kaya, Mevlüt (2014), Giresun Yöresi, Tarih-Kültür Notları, Arı Sanat Yayınevi
Kent Tarihi- GİRESUN İL KÜLTÜR VE TURİZM, MÜDÜRLÜĞÜ, https://giresun.ktb.gov.tr › kent-tarihi
Kuruca, Nazım, (2006), Giresun Tarih ve Kültür Araştırmalarına Dair Kaynakça, , http://acikerisim.giresun.edu.tr/xmlui/handle/123456789/183ve http://www.karam.org.tr/DergiPdfDetay.aspx?ID=211
Mordtmann, A. D. Mordtmann, Anatolien, Skizzen und Reisebriefe Aus Kleinasien (1850-1859) (Anadolu, Küçük Asya’dan Betimlemeler ve Gezi Mektupları 1850-1859), Eingeleitet mit Anmerkungen Versehen Von Franz Babinger (F. Babinger’in Giriş ve Takdimiyle), Hannover 1925
Mordtmann, A. D., (1999), İstanbul ve Yeni Osmanlılar, Pera Yayıncılık, İstanbul, S. III-V
Öztürk, Özhan, (2018), Giresun Tarihi: Kerasus, Pharnakia, Kerasunta, Giresun, ozhanozturk.com › 2018/01/10 › giresun-kerasus-pharnakia
Tarih, Giresun Valiliği, www.giresun.gov.tr › tarih1
Vakfıkebir Tarihçesi- Tc Vakfıkebir Kaymakamlığı, http://www.vakfikebir.gov.tr/vakfikebir-tarihcesi, 12 Kas 2019