Geçmişin tanıklığını yapan sosyo-ekonomik, kültürel ve mimari değerlere sahip yapılar sonraki kuşaklar için mimari mirasın önemli bir parçasıdır. Döneminin ruhunu ve kimliğini taşıyan mimari yapıların korunması tarihi ve kültürel bilincin canlı tutularak toplumsal ve mekansal hafızanın sürekliliğine katkı sağlamaktadır. Güncel talep ve ihtiyaçları karşılayamayan nitelikli yapıların mekânsal ve yapısal özelliklerine dikkat edilerek yeniden işlevlendirilmesi eskime, tahribat ve yıkılmayı önlemekle birlikte mimari mirası aktif toplumsal hayata kazandırmaktadır. Bu çalışmanın amacı özgün işlevleri farklı olan yapıların konut olarak yeniden işlevlendirilmesi ve kullanılması sürecinde geçirdiği değişimleri ortaya koymaktır. Bu değişimler ele alınırken iki aşamalı yöntem kullanılmıştır. Birinci aşamada uluslararası mimarlık platformları taranarak işlev dönüşümü geçiren ve günümüzde konut olarak kullanılan örnekler seçilmiştir. Yöntemin ikinci aşamasında ise seçilen örnekler plan organizasyonu, cephe ve vaziyet planı değişiklikleri ile yapısal bozulmalar ve müdahaleler kapsamında karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak yeniden işlevlendirmeye konu olan ve özgün işlevi dini, ticari, eğitim gibi farklı kullanımlara hizmet eden yapılar, konut yapısının ihtiyaç programına cevap veremediği için mekan organizasyonu, servis sistemleri ve cephelerde dönüşümlere uğramıştır. Bu nedenle özgün işlev ve yeniden işlevin benzer kullanım sınıfında yer alması yapının özgün karakterinin korunarak toplumsal hayata katılması açısından önemlidir. Ayrıca yeniden işlevlendirme sürecinde kullanıcının güncel talep ve ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için modern çözüm ve teknolojilerin yapıya dahil edilmesi dikkat çekmektedir.

Keywords - Mimari miras, Yeniden Kullanım, Yeniden İşlevlendirme, Konut

Arabacioğlu, F. P., & Aydemir, I. (2007). Tarihi Çevrelerde Yeniden Değerlendirme Kavramı. Megaron YTÜ Mimarlık Fakültesi E–Dergisi 2 (4) 204-12.

Blagojević, M. R., & Tufegdžić, A. (2016). The new technology era requirements and sustainable approach to industrial heritage renewal. Energy and Buildings, 115, 148-153.

Conejos, S., Langston, C., Chan, E. H., & Chew, M. Y. (2016). Governance of heritage buildings: Australian regulatory barriers to adaptive reuse. Building Research & Information, 44(5-6), 507-519.

Engin H. E. (2009). Tarihi Yapıların Yeniden Kullanımında İç Mekâna Etkilerin İncelenmesi İçin Bir Yöntem Önerisi; İstanbul Endüstri Yapıları Örneği. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.

Foster, N. (2007). Mimarlık ve Sürdürülebilirlik. Yapıda Ekoloji: Ekolojik Tasarım ve Sürdürülebilirlik Eki, Yapı Dergisi, 24-28.

Gençoğlu, I. Z. (2018). Tarıhı Anitsal Yapilarin Korunmasinda Yenıden İşlevlendırme - Oluşan Sorunlar: Bursa ve Barselona. Doktora Tezi, Beykent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Karagünlü, N. (2015). Pera Levanten konut mirası ve yeniden işlevlendirilmesi üzerine bir değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Kee, T., & Chau, K. W. (2020). Adaptive reuse of heritage architecture and its external effects on sustainable built environment—Hedonic pricing model and case studies in Hong Kong. Sustainable Development, 28(6), 1597-1608.

Kılıç, E. C. (2015). Tarıhı Yapilar İçın Yenıden İşlevlendırme Krıterlerı ve Alı Paşa Hani Örneklemesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Langston, C., Wong, F. K., Hui, E. C., & Shen, L. Y. (2008). Strategic assessment of building adaptive reuse opportunities in Hong Kong. Building and environment, 43(10), 1709-1718.

Laefer, D. F., & Manke, J. P. (2008). Building reuse assessment for sustainable urban reconstruction. Journal of construction engineering and management, 134(3), 217-227.

Mehr, S. Y., & Wilkinson, S. (2018). Technical issues and energy efficient adaptive reuse of heritage listed city halls in Queensland Australia. International Journal of Building Pathology and Adaptation.

Mehr, S. Y., & Wilkinson, S. (2020). The importance of place and authenticity in adaptive reuse of heritage buildings. International Journal of Building Pathology and Adaptation.

Mehr, S. Y. (2019). Analysis of 19th and 20th century conservation key theories in relation to contemporary adaptive reuse of heritage buildings. Heritage, 2(1), 920-937.

Mısırlısoy, D., & Günçe, K. (2016). A critical look to the adaptive reuse of traditional urban houses in the Walled City of Nicosia. Journal of Architectural Conservation, 22(2), 149-166.

Pendlebury, J., Wang, Y. W., & Law, A. (2018). Re-using ‘uncomfortable heritage’: the case of the 1933 building, Shanghai. International Journal of Heritage Studies, 24(3), 211-229.

Philokyprou, M. (2014). Adaptation of new university uses in old buildings: the case of rehabilitation of listed buildings in Limassol Cyprus for university purposes. International Journal of Architectural Heritage, 8(5), 758-782.

Tutkun, M., & İmamoğlu, E. (2015). Mevcut Yapılar ve Tarihi Yapıların Yeniden Kullanıma Kazandırılmasında Ekolojik Yaklaşımlar ve Etkileri. In 2nd International Sustainable Building Symposium, ISBS (pp. 28-30).

Uckan, Ö. (2000). Koruma’dan Yeniden İşlevlendirme’ye Sürdürülebilir Kent (Sustainable City from Preservation to Refunctioning). Domus, 8, 36-37.

URL 1 (2015) https://www.archdaily.com/774390/the-chapelon-the-hill-evolution-design (E.T.10.11.2023)

URL 2 (2016) https://competition.adesignaward.com/design.php?ID=45025 (E.T.10.11.2023)

URL 3 (2016) https://www.dezeen.com/2016/03/26/andrewsimpson-architects-water-factory-warehouse-conversionmelbourne-family-house-australia/ (E.T.10.11.2023)

URL 4 (2018) https://www.dwell.com/article/phoenixarizona-converted-silo-home-tiny-house-2fba328a (E.T.10.11.2023)

URL 5 (2009) https://www.busyboo.com/2009/09/20/houseextension-congello/ (E.T.10.11.2023)

URL 6 (2020) https://www.archdaily.com/945156/la-truferahouse-rodrigo-aguilar (E.T.10.11.2023)

URL 7 (2014) https://www.archdaily.com/510776/a2-housevps-architetti (E.T.15.11.2023)

URL 8 (2018) https://www.archdaily.com/891922/schoolconversion-into-housing-units-acbs-architectes (E.T.15.11.2023)

URL 9 (2014) https://www.archdaily.com/566162/refurbishment-of-an-oldbarn-arcoquattro-architettura (E.T.15.11.2023)