Presented at the 6th International Symposium on Innovation in Architecture, Planning and Design (SIAP2024), Ankara, Türkiye, Nov 09, 2024

SETSCI Conference Proceedings, 2024, 20, Page (s): 168-181 , https://doi.org/10.36287/setsci.20.22.168

Published Date: 19 November 2024    | 147     0

Hacı Bekirzade House, built at the beginning of the 20th century and also known as Fizyo Baba Mansion, has an extraordinary place among traditional Erzurum houses with its meticulous stone workmanship on the eastern façade, plan organization and bath. Two large stoves in the building located in Erzincan Kapı, one of the historical regions of Erzurum, continue their traces as living witnesses of Erzurum's war history. As a matter of fact, it is known that during the occupation of Erzurum by the Russians in 1916, the building was used as the Russian headquarters for a while. Therefore, Hacı Bekirzade House is one of the cultural assets that should be protected and transferred to future generations with its architectural and historical value.


Although some maintenance and repair works were carried out from time to time in the building, which was used as a residence from generation to generation until it was purchased as the headquarters building of a political party in 2024, it has many preservation problems, from structural problems to material problems. The destruction of the wooden ceiling coverings and the decay of the main load-bearing beams as a result of the water problem coming from the roof of the main room, one of the most spectacular spaces of the building, are among the most important structural damages. In addition to material losses and deteriorations in stones, joints and wood, changes observed from the spatial scale to the architectural element scale damage the original architectural character of the building.


In this context, in order to understand the conservation problems of Hacıbekirzade House, firstly the architectural features of the building; It will be examined under the headings of plan organization, facade layout, materials and construction techniques. 


Then, the damage and deterioration of the structure will be analyzed together with their reasons, and the possible consequences that may arise if precautions are not taken will be discussed.

Keywords - Erzurum, Hacı Bekirzade House, Fizyo Baba Mansion, Hacı Bekirzade House Conservation Problems, Conservation Problems, Architectural Features

20.yy başında inşa edilen ve Fizyo Baba Konağı olarak da bilinen Hacı Bekirzade Evi, doğu cephesindeki özenli taş işçiliği, plan organizasyonu ve hamamıyla geleneksel Erzurum konutları arasında sıradışı bir yere sahiptir. Erzurum’un tarihi bölgelerinden biri olan Erzincan Kapı’da konumlanan yapıda yer alan iki adet büyük soba, adeta Erzurum’un savaş tarihinin canlı tanığı olarak izlerini sürdürmektedirler. Nitekim, 1916 yılında Erzurum’un Ruslar tarafından işgali sırasında yapının bir süreliğine Rus karargahı olarak kullanılmış olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla, Hacı Bekirzade Evi gerek mimari gerekse tarihsel değeri ile korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması gereken kültür varlıklarından biridir. 


2024 yılında bir siyasi partinin genel merkez binası olarak satın alınana kadar nesilden nesile konut olarak kullanılan yapıda zaman zaman bir takım bakım onarım çalışmaları yapıldıysa da yapısal sorunlardan malzeme sorunlarına kadar pekçok koruma sorununu barındırmaktadır. Yapının en gösterişli mekanlarından biri olan başodanın çatıdan gelen su problemi sonucu ahşap tavan kaplamalarının yok olması ve ana taşıyıcı kirişlerin çürümesi en önemli yapısal hasarlar arasındadır. Taşlarda, derzlerde ve ahşaplarda oluşan malzeme kayıpları ve bozulmaların yanında mekansal ölçekten mimari eleman ölçeğine kadar gözlemlenen değişmişlikler yapının özgün mimari karakterine zarar vermektedir.  


Bu bağlamda, Hacıbekirzade Evi’nin koruma sorunlarını anlamak için öncelikle yapının mimari özellikleri; plan organizasyonu, cephe düzeni, malzeme ve yapım tekniği başlıkları altında incelenecektir. Daha sonra yapının hasar ve bozulmaları sebepleriyle birlikte analiz edilerek önlem alınmaması durumunda ortaya çıkabilecek olası sonuçları tartışılacaktır.

Keywords^Turkish - Erzurum, Hacı Bekirzade Evi, Fizyo Baba Konağı, Hacı Bekirzade Evi Koruma Sorunları, Koruma Sorunları, Mimari Özellikleri

[1] Gök, Y. Kayserili, A., “Geleneksel Erzurum Evlerinin Kültürel Coğrafya Perspektifinden İncelenmesi”. Doğu Coğrafya Dergisi, cilt.18, sayı.30, ss.175-216, 2013.

[2] Kazaz, E., “İbrahim Paşa Mahallesi’nde Bir Grup Geleneksel Erzurum Evi Üzerine Plan Restitüsyonu Denemesi”, MEGARON, cilt.16, sayı.2, ss.271-285, 2021, DOI: 10.14744/ 85520.

[3] Gündoğdu, H., “Tarihi Geçmişiyle Erzurum Kalesi”, Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, sayı. 3, ss.177-211, (2018).

[4] Tournefort, J. P., Erzurum Seyehati, https://www.ecelebi.com/joseph-pitton-de-tournefort-161.html?sy=316, Erişim: 9.11.2024.

[5] Küçükuğurlu, M., Tüfekçi, M. T., “Osmanlı Dönemi Erzurum Şehir Haritası”, 2020, Erzurum. https://erzurum.edu.tr/Content/etugeneldosyalar/e585af80-06f1-44ef-b049-c996e0b77cd1.pdf, Erişim: 9.11.2024

This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License 4.0, which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited.