This study aims to evaluate urban parks from a gender equality-oriented perspective within the framework of the women-friendly city approach. It examines, at a conceptual level, to what extent urban parks are inclusive and accessible based on women's usage patterns of public spaces, the challenges they face, and their spatial expectations. In this context, ten key design criteria were developed in the early stages of the study through a comprehensive literature review to assess whether the nine urban parks located in the city center of Erzurum can be considered women-friendly parks. These criteria are: safety, accessibility, cleanliness, privacy, child-friendly amenities, social interaction areas, participatory design, cultural diversity, transportation safety, and diversity of activities. Based on these criteria, the study proposes a conceptual model for women-friendly urban planning and emphasizes the importance of spatial arrangements sensitive to gender equality. In this regard, the research aims to contribute to policy development processes for local governments, urban planners, and designers.

Keywords - Women-Friendly City, Urban Parks, Gender Equality, Urban Design, Sustainable City

Bu çalışma, kadın dostu kent yaklaşımı çerçevesinde kent parklarının toplumsal cinsiyet eşitliği odaklı bir bakışla değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Kentte kadınların kamusal mekânları kullanım biçimleri, yaşadıkları sorunlar ve mekânsal beklentileri üzerinden, parkların kadın dostu kent kriterleri bağlamında ne ölçüde kapsayıcı ve erişilebilir olduğu kuramsal düzeyde incelenmektedir. Bu kapsamda, Erzurum kent merkezinde yer alan dokuz kent parkının, kadın dostu park olarak değerlendirilebilmesi için çalışmanın ilk aşamalarında gerçekleştirilen literatür araştırmasına dayalı olarak on temel tasarım kriteri (güvenlik, erişilebilirlik, temizlik, mahremiyet, çocuk dostu donatılar, sosyalleşme alanları, katılımcı süreç, kültürel uyum, ulaşım güvenliği ve aktivite çeşitliliği) geliştirilmiştir. Çalışmada geliştirilen kadın dostu park tasarım kriterleri ile kadın dostu kent planlamasına yönelik kavramsal bir model önerisi sunmakta; toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı mekânsal düzenlemelerin önemine vurgu yapmaktadır. Bu yönüyle çalışma, yerel yönetimlere, planlamacılara ve tasarımcılara yönelik politika geliştirme süreçlerine katkı sunmayı hedeflemektedir

Keywords^Turkish - Kadın Dostu Kent, Kent Parkları, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Kentsel Tasarım, Sürdürülebilir Kent

[1] Aktaş, S. (2017). Toplumsal cinsiyet bağlamında kamusal mekân ve güvenlik: Kadınların kamusal mekân kullanımında karşılaştıkları sorunlar. Bora, A. (2009). Kadınlar ve kamusal alan: Cumhuriyet mitingleri örneği.

[2] Efe Güney, M., Tezcan, S., & Ağın, C. (2020). Being able to exist in the city in defiance of planning: An examination on a woman-friendly city in İzmir–Konak. DergiPark

[3] Griffin, S. (1986). Rape: The politics of consciousness. Harper & Row.

[4] Alkan, A. (1999). Toplumsal Cinsiyet ve Kentsel Mekânın Düzenlenmesi Çerçevesinde Kent Planlaması Disiplini. SBF Dergisi, C:54, S:4, Syf:1-29.

[5] Vatandaş, C. (2020). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. DergiPark

[6] Genç, A. (2022). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve mekân: Kadınların kentsel deneyimleri.

[7] Kaypak, Ş. (2014). Cumhuriyet dönemi modernleşme sürecinde değişen kadın kimliği. Uluslararası Medeniyet ve Kadın Kongresi, Halide Edip Adıvar’ın Ölümünün 50. Yıldönümü Anısına Bildiriler Kitabı, 1, 33-66.artium.hku.edu.tr

[8]Wekerle, G. R. (2004). Women in the urban environment. Journal of Women in Culture and Society, 5(3), 188-214.DergiPark

[9] Negiz, N., & Tapdık, S. (2019b). Kent aktörlerinin kadın dostu kent algısı ve kentte durum: Zonguldak örneği. Artium, 2022

[10] Oğuz, M. (2016). Kent planlamada ataerkil düşünce sisteminin etkileri.

[11] Saraç, M. (2013). Toplumsal cinsiyet ve mekân: Kentte kadınların rolü.

[12] Hançer, A. (2021). Kentsel feminizm perspektifinden kadınların kent alanındaki görünürlüğü. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 4(2), 230-243. https://doi.org/10.33708/ktc.953298DergiPark

[13]Alkan, A. (2000). Özel alan-kamusal alan ayrımının feminist eleştirisi çerçevesinde kentsel mekân. Kültür ve İletişim, 3(1), 72-95.DergiPark

[14] Dökmen, Z. Y. (2015). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar. Remzi Kitabevi.

[15] Hiçdurmaz, F., & Tosun, H. (2022). Toplumsal cinsiyetin kentsel mekândaki yansımaları: Sosyalleşme ve kimlik üretimi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(3), 2150-2165. https://doi.org/10.5555/tsg.2022.33.3.2150

[16] Hilkendein, D., Schoenduwe, R., Graf, A., HoffmaNn, C., 2015. Wo would use integrated sustainable mobility services-and why?

[17] Baykan, N. (2015). Yerel yönetimlerde kadın dostu kent planlaması. Sosyal Politika Çalışmaları, 12(3), 13-25.

[18] Negiz, N., & Tapdık, D. (2019). Kadın dostu kentler: Kadınların gereksinim ve talepleri doğrultusunda şehir planlaması. Kadın ve Kent: Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Kentsel Planlama (ss. 130-145). Yayıncı.

[19] Demirer, H., Şen, M., & Öztürk, E. (1999). Kent ve toplum: Simmel’in kent teorisi ışığında bir inceleme. Toplum ve Bilim Dergisi, 65, 280-300.

[20] Kulak, H. (2022). Kamusal ve özel alan ayrımı ve Habermas perspektifi. Kent Çalışmaları Dergisi.

[21] Yazıcıoğlu Halu, D. (2010). Kentin tanımı ve kentsel mekânlar. Kentsel Mekân ve Kentleşme: Teoriler ve Uygulamalar (ss. 25-40). Yayıncı.

[22] Güney, A., & Üstündağ, A. (2020). Kadın dostu kent yaklaşımı kapsamında kentsel açık yeşil alanların değerlendirilmesi: Bornova örneği. Kentsel Çalışmalar Dergisi, 15(2), 40–41.

[23] Kılıç, M. (2013). Kentsel mekân ve sosyal eşitsizlik: Sanayi devrimi sonrası değişimler. Yayıncı.

[24] UN-Habitat. (2020). World Cities Report 2020: The value of sustainable cities. United Nations Human Settlements Programme.

[25] UNDP. (2016). Human Development Report 2016: Human development for everyone. United Nations Development Programme.

[26] OECD. (2021). The future of cities: Enhancing women’s participation in urban life. Organisation for Economic Co-operation and Development.

[27] Yaralı, S. (2017). Cinsiyet rollerinin kamusal alan kullanımına etkisi: bir kentsel alan çalışması. Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Dergisi, 2(1), 45–62.

[28] Vatandaş, E. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı. Istanbul Journal of Sociological Studies, 35, 29–56.

[29] Evin, G. (2019). Social gender equality and woman friendly cities project in the context of participation: Bursa case. The Journal of Academic Social Science, 9(36), 432–447. DOI: 10.16992/ASOS.15070

[30] Şener, Ü., & Demirdirek, H. (2014). Yerel yönetimler için kadın dostu kent planlaması ve tasarım ilkeleri [Rehber]. UNFPA Türkiye.

[31] Sadri, H. (2011). Kadınların kent hakkı. Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni, 87, 48–51.

[32] Dumlupınar, S., & Güngör Göksu, G. (2020). Toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik faaliyetler, cinsiyete duyarlı bütçeleme uygulamaları ve kadın memnuniyeti arasındaki ilişkinin analizi: Sakarya ili örneği. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(2), 713–764. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.696022

[33] Day, K., McCormack, E., & Sarre, S. (2014). Woman-friendly urban planning: A framework for participatory planning. Journal of Urban Design, 19(1), 1–20. https://doi.org/10.1080/13574809.2013.83939

[34] Günel, C. E. (2023). Kadın dostu kent uygulamalarının toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Fen-Edebiyat Enstitüsü.

[35] Şenol, N. (2008). Kadın Dostu Kentler: Avrupa’dan Örnekler adlı el kitapçığı,

[36] Salman, K., & Yıkıcı, R. A. (2022). Kadın dostu kentler bağlamında toplumsal cinsiyet temelli mekânsal planlama yaklaşımları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(91), 1684–1690.

[37] UNFPA Türkiye. (2015). Kadın Dostu Kentler Uygulama Rehberi. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu Türkiye.

[38] Council of European Municipalities and Regions (CEMR). (2006). European Charter for Equality of Women and Men in Local Life. Mayıs 2006, Innsbruck.

[39] UN-Habitat. (2020). Enhancing Urban Mobility for Gender Equality. https://unhabitat.org

[40] Booth, C., Darke, J., & Yeandle, S. (1996). Changing Places: Women’s Lives in the City (Vol. 1). SAGE Publications.

[41] Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396. https://doi.org/10.1037/h0054346

[42] Tuncer, N. (2015). Kamusal alan, özel alan ve kadın: Bir kadın mekanı olarak ev. Kadın Araştırmaları Dergisi, 15(2), 25–35.

[43] Kaypak, Ş. (2013). Kentsel güvenlik ve kentte kadın olmak: Yerel yönetimler açısından değerlendirme. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 1–10.

[44] Demirtaş, B. (2016). Uluslararası ilişkilerde şiddet ve güvenlik: Feminist bir yaklaşım. Kadın/Woman 2000, 17(1), 145–161.

[45] Aytaç, S., Akbaş, T., & Aytaç, Ö. (2015). Kentsel güvenlik algısı ve kent suçları: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, 6(1), 255–271.

[46] Derdiman, M. (2014). Kentsel suç korkusunu etkileyen faktörler üzerine bir değerlendirme. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 11(2), 275–289.

[47] Beall, J. (1996). Participation in the city: Where do women fit in? Gender & Development, 4(1), 9–16. https://doi.org/10.1080/741921946

[48] Little, J. (1994). Gender, Planning and the Policy Process. Pergamon.

[49] UN-Habitat, (2021).Her City – A Guide for Cities to Sustainable and Inclusive Urban Planning and Design together with Girls (third edition),p:98.

[50] Güney, M.E., ÜSTÜNDAĞ, B. (2020). Kadın Dostu Kent Yaklaşımı Kapsamında Kentsel Açık Yeşil Alanların Değerlendirilmesi: Bornova Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 38-65.

[51] Cohen, D. A., Williamson, S., & Han, B. (2021). Gender differences in physical activity associated with urban neighborhood parks: Findings from the National Study of Neighborhood Parks. Women's Health Issues, 31(3), 236–244. https://doi.org/10.1016/j.whi.2020.11.007

[52] Whyte, W. H. (1980). The social life of small urban spaces. Washington, DC: Conservation Foundation.

[53] Barker, A., Walker, S., & others. (2023). Safer parks: Improving access for women and girls. Green Flag Award & University of Leeds.

[54] UN-Habitat. (2012). State of women in cities 2012/2013: Gender and the prosperity of cities. United Nations Human Settlements Programme (UN-Habitat). https://unhabitat.org/state-of-women-in-cities-20122013-gender-and-the-prosperity-of-cities

[55] Beebeejaun, Y. (2017). Gender, urban space, and the right to everyday life. Journal of Urban Affairs, 39(3), 323–334. https://doi.org/10.1080/07352166.2016.1255526

[56] Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396. https://doi.org/10.1037/h0054346

[57] Kaypak, Ş. (2016). Kentsel Bir Sorun Olarak Kentsel Güvenlik. The Journal of Academic Social Science (Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi), Yıl 4, Sayı 33, ss. 35–50. DOI: 10.16992/ASOS.3475

[58] Ceccato, V., & Loukaitou-Sideris, A. (2022). Transit crime and sexual violence in cities: International evidence and prevention. Routledge.

[59] Aktaş, G. (2017). Kadın açısından kente ilişkin mekân pratikleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 136–149. https://doi.org/10.5505/pausbed.2017.43154

[60] Navarrete Hernandez, P., Vetro, A., & Concha, P. (2021). Building safer public spaces: Exploring gender difference in the perception of safety in public space through urban design interventions. Landscape and Urban Planning, 214, 104180. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2021.104180

[61] The Safer Parks Consortium. (2023). Safer parks: Improving access for women and girls. Keep Britain Tidy & University of Leeds. https://www.greenflagaward.org/resources/safer-parks-for-women-and-girls/

[62] Gehl, J. (2011). Cities for People. Island Press

[63] Imrie, R. (2012). Universalism, universal design and equitable access to the built environment. Disability & Rehabilitation, 34(10), 873–882. https://doi.org/10.3109/09638288.2011.624250

[64] UN Women. (2023). Beyond the bathroom: Gender-inclusive planning and policy for public spaces.
https://shknowledgehub.unwomen.org/en/resources/beyond-bathroom-gender-inclusive-planning-and-policy-public-spaces

[65] World Health Organization. (2010). Global Age-Friendly Cities: A Guide. WHO Press.

[66] Steinfeld, E., & Maisel, J. (2012). Universal design: Creating inclusive environments. Wiley.

[67] Sánchez de Madariaga, I. (2013). Mobility of care: Introducing new concepts in urban transport. In I. Sánchez de Madariaga & M. Roberts (Eds.), Fair shared cities: The impact of gender planning in Europe (pp. 33–48). Routledge.

[68] Sánchez de Madariaga, I., & Roberts, M. (2013). Fair shared cities: The impact of gender planning in Europe. Routledge.

[69] Weisman, L. K. (1992). Discrimination by Design: A Feminist Critique of the Man-made Environment. University of Illinois Press.

[70] UN-Habitat. (2015). Global Public Space Toolkit: From Global Principles to Local Policies and Practice. Nairobi: United Nations Human Settlements Programme. Retrieved from https://unhabitat.org/global-public-space-toolkit

[71] Chatterjee, I. (2019). Gender-sensitive sanitation in urban India: A review of public toilet policy and design. Environment and Urbanization Asia, 10(1), 45–62. https://doi.org/10.1177/0975425318822012

[72] Mehrotra, S., & Patnaik, A. (2021). Urban Sanitation and Women's Safety in Public Spaces. Journal of Urban Health, 98(2), 250–263. https://doi.org/10.1007/s11524-020-00479-y

[73] Little, J. (1994). Gender, Planning and the Policy Process. Pergamon.

[74] Madanipour, A. (2003). Public and Private Spaces of the City. Routledge.

[75] Fenster, T. (2005). The right to the gendered city: Different formations of belonging in everyday life. Journal of Gender Studies, 14(3), 217–231. https://doi.org/10.1080/09589230500264109

[76] UN-Habitat. (2012). Gender Issue Guide: Urban Planning and Design. United Nations Human Settlements Programme. Retrieved from https://unhabitat.org/sites/default/files/2020/05/gender_issue_guide_urban_planning_and_design.pdf

[77] Weisman, L. K. (1992). Discrimination by Design: A Feminist Critique of the Man-made Environment. University of Illinois Press.

[78] Ginsburg, K. R. (2007). The importance of play in promoting healthy child development and maintaining strong parent-child bonds. Pediatrics, 119(1), 182–191. https://doi.org/10.1542/peds.2006-2697

[79] Woolley, H., & Lowe, A. (2013). Exploring the relationship between design and inclusive play in playgrounds. Disability & Society, 28(10), 1421–1434. https://doi.org/10.1080/09687599.2013.820948

[80] Tranter, P., & Malone, K. (2004). Children and urban public space: The gendered experience of play. Children’s Geographies, 2(1), 5–23. https://doi.org/10.1080/1473328032000168547

[81] UN Women & UNICEF. (2017). Safe public spaces for women and girls: Global guidance. https://www.unwomen.org/en/digital-library/publications/2017/10/safe-public-spaces-for-women-and-girls

[82] Kyttä, M. (2004). Children in outdoor contexts: Affordances and independent mobility in the assessment of environmental child friendliness. Journal of Environmental Psychology, 24(2), 179–198. https://doi.org/10.1016/S0272-4944(03)00073-2

[83] McDowell, L. (1999). Gender, Identity and Place: Understanding Feminist Geographies. Polity Press.

[84] Gehl, J. (2010). Cities for People. Island Press.

[85] Day, K. (2006). Being feared: Masculinity and race in public space. Environment and Planning A, 38(3), 569–586. https://doi.org/10.1068/a37262

[86] UN-Habitat. (2020). Gender responsive urban planning and design. United Nations Human Settlements Programme.

[87] Massey, D. (1994). Space, place and gender. University of Minnesota Press.

[88] UN-Habitat. (2021). Planning for Urban Equity. United Nations Human Settlements Programme. Retrieved from https://unhabitat.org

[89] Valentine, G. (2001). Social geographies: Space and society. Pearson Education.

[90] Low, S. (2017). Spatializing Culture: The Ethnography of Space and Place. Routledge

[91] Scarponi, L., et al. (2023). Thematic review on women’s perception of safety while walking in public space: The STEP UP project. Sustainability, 15(21), 15636. https://doi.org/10.3390/su152115636

[92] Bivina, G. R., & Parida, M. (2024). Gender disparities in defining factors of pedestrian level of service of sidewalks. Environment, Development and Sustainability. https://doi.org/10.1007/s10668-024-04796-y

[93] Natural surveillance. (2025). In Crime prevention through environmental design models. Retrieved from Wikipedia.

[94] Peters, K., Elands, B., & Buijs, A. (2010). Social interactions in urban parks: Stimulating social cohesion? Urban Forestry & Urban Greening, 9(2), 93–100. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2009.11.003

[95] Semenza, J. C., & March, T. L. (2009). An urban community-based intervention to advance social interactions. Environment and Behavior, 41(1), 22–42. https://doi.org/10.1177/0013916507311553

[96] Low, S., Taplin, D., & Scheld, S. (2005). Rethinking urban parks: Public space and cultural diversity. University of Texas Press

[97] Mitchell, R., & Popham, F. (2008). Effect of exposure to natural environment on health inequalities: An observational population study. The Lancet, 372(9650), 1655–1660. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(08)61689-X