Situated within the borders of the Cappadocia Region, Niğde Province encompasses 35 churches and chapels, some of which have been refunctioned as mosques, museums, art galleries, or storage facilities, while others remain dysfunctional and neglected. Field observations demonstrate that structures with active functions particularly those adapted as mosques are generally in better physical condition than unused ones. This underscores the critical role of adaptive reuse as a fundamental principle in the sustainable conservation of cultural heritage. Restoration efforts that are not supported by continued functional use often fail to guarantee the long-term survival of heritage assets. This study focuses on the Konaklı Greek Church, located in the town of Konaklı and constructed in 1844. Throughout its history, the building has served multiple purposes, including use as a mosque and an agricultural warehouse. Although it was restored in 2018, the church remains closed to the public and functionless, visually reflecting a state of abandonment. This condition constitutes the core problem addressed in this research. The study aims to determine a function that will contribute to the economic, social, and environmental sustainability of the church. Through technical and architectural assessments, it was identified that the building lies approximately 30 kilometers from Derinkuyu Underground City, a significant touristic site within the region. A holistic conservation model has been developed by evaluating the church alongside other local heritage elements such as the underground city and Pomak houses. The proposed model offers a strategic framework for the sustainable reuse of the church and aims to ensure its preservation and transmission to future generations.

Keywords - Cappadocia, Konaklı Greek Church, Monument, Adaptive reuse, Sustainable conservation

Kapadokya Bölgesi sınırları içerisinde yer alan Niğde ilinde, cami, müze, sanat galerisi, depo gibi farklı işlevlerle kullanılan ya da işlevsiz ve terk edilmiş durumda bulunan toplam 35 kilise ve şapel yapısı mevcuttur. Yapılan gözlemler, cami olarak işlevlendirilen yapıların, işlevsiz ve bakımsız durumda olanlara göre daha iyi fiziksel koşullarda olduğunu göstermektedir. İşlevsiz kalan yapılar ise yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu durum, kültürel mirasın korunmasında yeniden işlevlendirmenin, sürdürülebilir koruma yaklaşımının önemli bir aracı olduğunu ortaya koymaktadır. Kültür varlıklarının yalnızca onarılması veya restore edilmesi, fiziksel iyileştirmenin ötesine geçememekte, uzun vadeli korunmalarını sağlamamaktadır. Niğde ili Konaklı Kasabası’nda yer alan ve 1844 yılında inşa edilen Konaklı Rum Kilisesi, geçmişte cami, patates ambarı ve zirai gübre deposu gibi farklı işlevlerle kullanılmıştır. 2018 yılında restorasyonu tamamlanmış olmasına rağmen, günümüzde hâlâ işlevsiz durumdadır ve kilitli kapıları ile terk edilmiş bir anıt yapı görünümündedir. Bu durum, çalışmanın temel problemini oluşturmaktadır. Uzun süredir kullanım dışı kalan bu kültürel mirasın sürdürülebilir bir şekilde korunabilmesi için uygun bir işlevle yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir. Çalışmanın amacı, Konaklı Rum Kilisesi’nin ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan sürdürülebilirliğini sağlayacak uygun işlevi belirlemektir. Yapının teknik, estetik ve özgün özelliklerini gözeterek yapılan analizler sonucunda, kilisenin Kapadokya Bölgesi’ndeki önemli turistik merkezlerden biri olan Derinkuyu Yeraltı Şehri’ne yalnızca 30 km mesafede yer aldığı tespit edilmiştir. Bu stratejik konumun bir avantaja dönüştürülmesi amacıyla, kasabanın tüm tarihi ve kültürel değerleri (kilise, yer altı şehri, Pomak evleri) bütüncül bir yaklaşımla ele alınarak, önerilen işlevlerle birlikte sürdürülebilir bir koruma önerisi geliştirilmiştir. Bulgular doğrultusunda, çalışmanın yapının korunarak gelecek nesillere aktarılmasına yönelik uygulamalara altlık oluşturacağı değerlendirilmektedir.

Keywords^Turkish - Kapadokya, Konaklı Rum Kilisesi, Anıt, Uyarlanabilir yeniden kullanım, Sürdürülebilir koruma

[1] Öger, A. ve Turan Türk, A. (2013). Kültürel Bağlamda Kapadokya Bölgesinde Bulunan Grek Harfli Türkçe Kitabelerin Dili, Doinumber:
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2137, Volume 6 Issue 8, October: 1137-1151.

[2] Pekak, M.S. (2009). Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Gayrımüslim1 Vatandaşların İmar Faaliyetleri ve Mustafapaşa (Sinasos), Bilig, 51, 171-204

[3] Güngör Açıkgöz, Ş., 2028, 19. Yüzyıl Kayseri Kiliseleri İçin Koruma Önerileri, İTÜ Mimarlık Fakültesi İTÜ dergisi, (7-2) 26-37

[4] Kocaman, M. (2016). Niğde’nin Geç Dönem Osmanlı Kiliseleri, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler enstitüsü, Yüksek lisans tezi

[5] Niğde Müze Müdürlüğü, 2025

[6] Yıldırım, M. ve Turan G. (2012). Sustainable development in historic areas: adaptive re-use challenges in traditional houses in Şanlıurfa, Turkey, Habitat International, 36, 493-503.

[7] Aydın, D., Okuyucu, B., E. (2009) Yeniden Kullanıma Adaptasyon ve Sosyo-Kültürel Sürdürülebilirlik Bağlamında Afyonkarahisar Millet Hamamının Değerlendirilmesi, Megaron YTÜ, Mimarlık Fakültesi, E Dergisi 3(3) 230-43. [http://www.megaron.yildiz.edu.tr/yonetim/ dosyalar/04-01-Megaron.pdf] Erişim Tarihi (10.03.2011).

[8] Yaldız, E. ve Asatekin, N. G., (2016). Anıtsal yapıların yeniden kullanımında işlevsel adaptasyonun, mekânsal analiz yolu ile değerlendirilmesi, Kayseri Sahabiye Medresesi. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 89-112.

[9] Vafaie, F., Remøy, H., & Gruis, V. (2023). Adaptive reuse of heritage buildings: A systematic literature review of success factors. Habitat International,

[10] Ahunbay, Z. (2019), Kültür Mirasını Koruma İlke ve Teknikleri, Yem Yayınları, İstanbul.

[11] Roders, A. P., & van Oers, R. (2011). Editorial: Bridging cultural heritage and sustainable development. Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development, 1(1), 5–14. https://doi.org/10.1108/20441261111129898

[12] Başdoğan Deniz, G. (2022). Kültürel Mirasın Korunması İçin Sürdürülebilir Miras Yönetimi: Türkiye Örneği, Kent Akademisi Dergisi, 15(3):1204-1222. https://doi.org/10.35674/kent.1063306

[13] Dümcke, C. ve Gnedovsky, M. (2013). The Social and Economic Value of Cultural Heritage: Literature Review. European Expert Network on Culture (EENC), 2013. https://www.interarts.net/descargas/interarts2557.pdf (01 Eylül 2021).

[14] Boussaa, D. (2014). The Social Sustainability of Historic Centres in North Africa: Cases from Algiers,Tunis and Fez. The International Journal of Social Sustainability in Economic, Social, and Cultural Context, 2014, 9 (3): 69-83. doi:10.18848/2325-1115/CGP/v09i03/55239.

[15] methodologies, and assessment methods concerning the adaptive reuse of architectural heritage: A review. Built Heritage, 5(6). https://doi.org/10.1186/s43238-021-00025-x

[16] https://whc.unesco.org/en/hul/

[17] Ijla, A. ve Broström, T. (2015). The sustainable viability of adaptive reuse of historic buildings: the experiences of two world heritage old cities; Bethlehem in Palestine and Visby in Sweden. International Journal of Arts and Social Science, 2(4), 52‐66.

[18] Bullen, P. A., & Love, P. E. D. (2011). Adaptive reuse of heritage buildings. Structural Survey, 29(5), 411–421. https://doi.org/10.1108/02630801111182439

[19] Efe Yavaşcan, E. (2024). Korumada yeni işlev ile yaşatma yaklaşımı: Niğde Göncü Konağı. Journal of Humanities and Tourism Research, 14 (2): 183-206

[20] Günçe, K., Mısırlısoy, D. (2015). Questioning the Adaptive Reuse of Industrial Heritage and Its Interventions in the Context of Sustainability. Sociology Study, 5(9), 718‐727

[21] Haştemoğlu H.Ş., Tekin,Y. Anadolu Kentlerinde Tarihi Kiliselerin Yeniden İşlevlendirilmesi, Isparta Aya Payana Örneği, Yalvaç Akademi Dergisi, 8:2 (2023) 1-17

[22] Aydın, A. ve Şahin, Ö. (2018). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Isparta Aya İshotya (Yorgi) Kilisesi’nin Gül Müzesi’ne dönüşümü. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 17(17), 63-75. DOI: 10.22520/tubaked.2018.17.004

[23] Hassan, M. (2023). Adaptive reuse of historic buildings towards a resilient heritage. In Conservation of Urban and Architectural Heritage- Past, Present, Future (pp. 1–29). IntechOpen. https://doi.org/10.5772/intechopen.110280

[24] Robins, M., 2019. All About Adaptive Reuse, https://www.metalarchitecture.com/articles/all-about-adaptive-reuse/

[25] Parman, E. (1988). Niğde Çevresi Araştırmaları, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5 (1):123-148

[26] B. Chantre, Ταξίδι στην Καππαδοκία το 1893. Translated by Μαρία Παπαδοπούλου. Athens: Τροχάλια, 1999.

[27] Niğde Konaklı Kasabası Resmî Web Sitesi https://www.nigdekonakli.bel.tr/

[28] Niğde Kültür Envanteri I-II (2016). Niğde Valiliği İl Kültür Turizm Müdürlüğü Yayınları, Ankara.

[29] Rott, H. (1908), Kleinasiatische Denkmäler aus Pisidien, Pamphylien Kappadokien und Lykien, Leipzig.

[30] Efe Yavaşcan, E., Urak, Z.G. (2016). Kapadokya’da Yer Alan Rum Kasabasinin Tarihi Dokusu Üzerine: Misti/Misli (Konakli) Kasabasi, Iı. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu, 399-417.