Karabağlar, one of the oldest settlements in Izmir, is known as a region where the black grape vineyards, which it took its name from approximately 200 years ago and were protected until 1970, are dense. Since Karabağlar district is located on the Aydın Highway axis, it has started to receive rapid migration from the remote corners of Anatolia in the hope of finding work. The study emphasizes the reflections of the migrations that Karabağlar has received from different regions of the country on the morphological structure of the district. The aim of the study is to examine the effect of the multicultural structure caused by migrations in Karabağlar on the morphological texture of the district. There are different social and cultural space experiences at the neighborhood scale in the district along with the migrations. Drawing attention to the morphological structures of different cultures and emphasizing how much this situation affects the aesthetics and quality of life of the district is another subject that the study focuses on. In addition, the effect of this multicultural morphological texture on the relationship of Karabağlar with the city of Izmir is among the questions of the study. The basic argument of the study is that the multicultural structure formed by migrations in Karabağlar affects the texture of the district and this effect does not reflect positively on the district and its relationship with the city center. When the surface area of the neighborhoods formed by migrations in Karabağlar is examined, since 52% of the neighborhoods are densely populated by Mardin, the spatial experiences of individuals coming from Mardin in the district are important. Therefore, the neighborhoods selected as examples, specifically in terms of spatial density of Mardin residents, were compared with the morphological structure of Mardin in terms of facades and housing. The relationship of this morphological reflection with the center of Izmir is also included in the evaluations of the study. As a method in the study, neighborhoods of Karabağlar with different population densities were compared through morphological texture.

Keywords - Karabağlar, migration, Mardin, morphological texture, social culture

İzmir’in en eski yerleşim yerlerinden biri olan Karabağlar, yaklaşık olarak 200 yıl önce adını aldığı ve 1970 yılına kadar korunan kara üzüm bağlarının yoğunlukta olduğu bir bölge olarak bilinmektedir. Karabağlar ilçesi Aydın Otoyolu aksında konumlanmasından dolayı Anadolu’nun uzak köşelerinden, iş bulma umuduyla hızla göç almaya başlamıştır. Çalışmada Karabağlar’ın ülkenin farklı bölgelerinden aldığı göçlerin, ilçenin morfolojik yapısına yansımaları vurgulanmaktadır. Çalışmanın amacı, Karabağlar’da göçlerin sebep olduğu çok kültürlü yapının ilçenin morfolojik dokusuna olan etkisini incelemektir. İlçede göçlerin beraberinde mahalle ölçeğinde farklı toplumsal ve kültürel mekan deneyimleri bulunmaktadır. Farklı kültürlerin morfolojik yapılarına dikkat çekmek ve bu durumun ilçenin estetiğini, yaşam kalitesini ne denli etkilediğine vurgu yapmakta çalışmanın üzerinde durduğu bir diğer konudur. Ayrıca bu çok kültürlü morfolojik dokunun, Karabağlar’ın İzmir kentiyle olan ilişkisini etkilemesi de çalışmanın soruları arasındadır. Çalışmanın temel savı, Karabağlar’daki göçlerle oluşan çok kültürlü yapının ilçenin dokusunu etkilediği ve bu etkinin ilçeye ve kent merkeziyle ilişkisine olumlu yansımadığıdır. Karabağlar’da göçlerle oluşan nüfusun yoğun olduğu mahallelerin yüzölçümüne bakıldığında, %52 oranında Mardin nüfusunun yoğun olduğu mahalleler olduğundan, Mardin’den gelen bireylerin ilçedeki mekansal deneyimleri önem arz etmektedir. Bundan dolayı, Mardinlilerin mekansal yoğunluğu özelinde örnek seçilen mahaller Mardin’in morfolojik yapısıyla, cephe ve konut bağlamında karşılaştırılmıştır. Bu morfolojik yansımanın İzmir şehrinin merkeziyle ilişkisi de çalışmanın değerlendirmelerinde yer almaktadır. Çalışmada yöntem olarak, Karabağlar’ın farklı nüfus yoğunluğuna ait mahalleleri morfolojik doku üzerinden karşılaştırılmıştır. 

Keywords^Turkish - Karabağlar, göç, Mardin, morfolojik doku, toplumsal kültür

[1] Işık, Ş. (2017). 21. Yüzyılın başında İzmir’in iller arası göçlerdeki konumunda ne değişti?. Ege Coğrafya Dergisi, 26(1), 1-19.

[2] Ünal, Ç. (2020). İzmir’in göç analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(43), 195-208.

[3] Özbek, E. İ. (2021). Tarihsel süreçte liman ve kent etkileşimi: İzmir örneği. MELTEM – İzmir Akdeniz Akademisi Dergisi, 10, 5-23.

[4] Dücan, E. (2016). Türkiye’de iç göçün sosyo-ekonomik nedenlerinin bölgesel analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 167-183.

[5] Dündar, E. ve Kaya, G. (2022). Eski bir gecekondu mahallesindeki dönüşüm dinamikleri ve çelişkiler (Buca ilçesi Kuruçeşme Mahallesi örneği). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 301-328.

[6] Özdemir Metlioğlu, S. (2017). Kentsel dönüşüm sürecinde kent hakkı mücadelesi: İzmir Karabağlar kentsel dönüşüm projesi örneği [Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.

[7] Duvarcı, Y., Selvi, Ö., Günaydın, H. M. ve Gür G. (2008). İzmir’deki ulaştırma projelerinin kentsel eğilimlere etkileri. İMO Teknik Dergi, (283), 4293-4318.

[8] Bilen, M. ve Çetin, İ. (2012). Gecekondu bölgelerindeki yoksulluk ile mücadelede mikrofinansın rolü: İzmir örneği. Sosyal Siyaset Konferansları, 62(63), 1-22.

[9] Çakır, S. (2011). Türkiye’de göç, kentleşme/gecekondu sorunu ve üretilen politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23), 209-222.

[10] Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). Türkiye istatistikleri 2021.

[11] Şeker, M., Bulduklu, Y. ve Yalçın, H. (2022). Çaka Bey’den günümüze İzmir (4. Baskı). Gökçe, T., Gülaçar, A. G. (Ed.), İzmir’in sosyo-demografik değişimi ve kent kültürü içinde (1851-1868). İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Yayınları.

[12] Sevinç, G., Kantar Davran, M. ve Sevinç, M. R. (2018). Türkiye’de kırdan kente göç ve göçün aile üzerindeki etkileri. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 3(6), 70-82. https://doi.org/10.25204/iktisad.330930

[13] Bektaş Ata, L. (2019). Gecekondu mahallelerinde süreğen göçmenlik halleri: Limontepe örneği. Nüfusbilim Dergisi, 41, 103-130.

[14] Dericioğulları Ergun, A., Sallan Gül, S. (2016). Kent yoksullarının dayanışma biçimlerinin dönüşümü: İzmir Karabağlar örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(31), 337-363.

[15] Yılmaz, E. ve Günay, G. (2022). Göçmenler ve göçmen ailelerin karşılaştıkları sorunlara ilişkin bir değerlendirme. Karabük Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (UNIKA Toplum ve Bilim) Dergisi, 2(1), 1-19.

[16] Akgün Gültekin, A. (2019). “Gettolaşma” söylemi bağlamında sosyo-mekânsal sürgün yerleri. İdealkent, 26(10), 254-277.

[17] Wacquant, L., (2014). Designing urban seclusion. (Yale Üniversitesi Semineri). 14 Mayıs 2024 tarihinde, https://www.youtube.com/watch?v=UsqWyLoK2wE adresinden erişildi.

[18] Günal, V. (2012). Mardin ilinden verilen göçün akım yönündeki değişimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(23), 248-275.

[19] Ağın, C. (2022). 2000 sonrası yasal düzenlemeler ile dönüşüm ve kentleşme pratikleri bağlamında devingenlik olgusu: İzmir Kadifekale kentsel yenileme projesi örneği [Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.

[20] Topçu Campagna, H. ve Berk, M. G. (8 Kasım 2019). Kitlesel göç hareketleri ve kültürel miras ilişkisinin tarihi kentsel peyzaj yaklaşımı kapsamında değerlendirilmesi [Bildiri Özeti]. “Göç - mekan - siyaset” toplumsal-mekansal hareketlilikler ve planlama, Ankara, Türkiye. https://www.spo.org.tr/resimler/ekler/5f271b0dc2d4d77_ek.pdf

[21] Ertenoğlu, H., Sertel, S., Aşıkoğlu, Ş. T. ve Doğanç, A. (2021). “İzmir İli, Karabağlar İlçesi, Osman Aksüner - Aşık Veysel Kesimi 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı Plan Açıklama Raporu”. Karabağlar Belediyesi Etüd Proje Müdürlüğü. https://webdosya.csb.gov.tr/db/izmir/icerikler/5000_rapor-20220908150156.pdf

[22] Saf, H. H. (2016). Gözetim toplumu çerçevesinde işyerinde gözetim uygulamaları: Fordist ve postfordist üretim biçimlerindeki gözetimin karşılaştırılması. İletişim Kuram Ve Araştırma Dergisi, (42), 233-251.

[23] David, H. (2010). Postmodernliğin durumu kültürel değişimin kökenleri (5. Baskı). Savran, S. (çev.), Metis Yayınları.

[24] Şahin, A. S., Demirel, Z., Dayangaç, B. ve Karabörklü, A. (2018). “Karabağlar 4.Etap (Karabağlar-Günaltay Kesimi) Nazım İmar Planı Raporu 1/5000”. İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı Nazım Plan Şube Müdürlüğü. https://www.izmir.bel.tr/YuklenenDosyalar/NazimImarPlani/2511_17589.pdf

[25] Şimşek, N. (2014). Mardin geleneksel konutlarında değişim. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 411-425.

[26] Dalkılıç, N., Halifeoğlu, F. M. (2006). Mardin-Savur geleneksel kent dokusu ve evleri. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 11(1), 93-111.

[27] Akalın, M. (2016). Katılımlı kentsel dönüşüm projelerinde mahalle derneklerinin rolü: İzmir Karabağlar kentsel Dönüşüm Hak Arayanlar Derneği örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 372-400.

[28] Baran, H. ve Büke, A. (2006). “Karabağlar Ve Çevresinin Mekan Temelli Sorunları”. İzmir Ticaret Odası. https://api.izto.org.tr/storage/Documents/original/n05VrhKe4wvM6yyD.pdf

[29] Küçük, H. (2022). Toplumsal cinsiyet bağlamında göç sürecinde kadın ve erkek. Toplumsal Politika Dergisi, 3(1), 26-37.

[30] Çilingir, T., ve Kut Görgün, E. (2018). Hızla üzerine kent gelen köyün, kentleşme ile imtihanı: Uzundere. Planlama, 2018(Ek 1), 139–151. https://doi.org/10.14744/planlama.2018.88700