Erzurum, located in the Eastern Anatolia region, has historically been an important center in terms of trade, military, political, and strategic significance due to its position on the ancient Silk Road and as one of the gateways from the Caucasus and Asia into Anatolia. Therefore, Erzurum, which has hosted many civilizations, possesses a rich cultural heritage. Cultural route projects, aimed at highlighting cultural values and supporting both domestic and foreign tourism activities, have become one of the most prestigious initiatives of local governments in Erzurum over the last fifteen years, as they have in many other local administrations. Launched in parallel with urban transformation efforts around the Üç Kümbetler within the Urban Protected Area, the project progresses in stages toward the city's historical commercial axes, passing through the Çifte Minareli Madrasa and the Inner Castle. Located immediately to the east of the Üç Kümbetler, which can be considered the starting point of the cultural route project, the Hanağasıgil House contains many architectural features that are considered characteristic of traditional Erzurum houses. This house stands out due to its architectural features, which are considered characteristic of traditional Erzurum huses. One of the most significant features can be considered the tandırevi, which has survived to the present day with many architectural elements such as the tandırbaşı, hearth, seki, and swallowtail roof. It also contains one of the richest examples of the intricate craftsmanship required for the wheel ceiling technique, and has a plan organization where the separation between the harem (women's quarters) and selamlık (men's quarters) areas is clearly distinguishable. As a part of the cultural route project, the Hanağasıgil House stands as an important cultural asset that must be preserved and passed down to future generations, despite ongoing preservation challenges and urban transformations in the surrounding area. In this context, the historical and architectural features of the Hanağasıgil House will be examined.

Keywords - Erzurum, cultural route project, Hanağasıgil House, traditional Erzurum house, architectural feature

[1] Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Erzurum iklim verileri, 2020. [Çevrimiçi]. Erişim adresi: https://mgm.gov.tr

[2] Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), Türkiye İklim Atlası, Ankara: MTA Yayınları, 2005.

[3] A. Ş. Beygu, Erzurum: Tarihi, Anıtları, Kitabeleri, İstanbul, Türkiye: Bozkurt Basımevi, 1936.

[4] İ. H. Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum Tarihi, Erzurum Tarihini Araştırma ve Tanıtma Derneği Yayınları, no. 2, İstanbul, Türkiye: Ercan Matbaası, 1960.

[5] C. Küçük, Erzurum, İslam Ansiklopedisi, c. 11, s.334-335. İstanbul, Türkiye: Türk Diyanet Vakfı, 1995.

[6] B. Pamuk, İpekyolu ticareti ve Erzurum. Tarih İncelemeleri Dergisi, 22(2), 125-43, 2007.

[7] E. Kazaz, İbrahim Paşa Mahallesi’nde Bir Grup Geleneksel Erzurum Evi Üzerine Plan Restitüsyonu Denemesi, Megaron, 16(2), s. 271-285, 2021.

[8] H. Gündoğdu, “Tarihi geçmişiyle Erzurum kalesi”, Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, c. 3, s. 177-211, 2018.

[9] M. Küçükuğurlu, Erzurum Tabyaları ve Kışlaları, Erzurum Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, no.3, s.3, İstanbul, Türkiye: Mas Matbaacılık, 2013.

[10] M. Küçükuğurlu, “Erzurum kalesi ve tabyaları hakkında bazı tespitler”, ETÜ,Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ETÜSBED), c.II/3, s. 67-84;69, 2017.

[11] Osmanlı Dönemi Erzurum Şehir Haritası, 2020. https://acikerisim.erzurum.edu.tr/server/api/core/bitstreams/73842f75-9a64-4949-9ff2-9583d14159ed/content, erişim tarihi, 01.06.2025.

[12] Erzurum Büyükşehir Belediyesi, Kültür Yolu Projesi Tanıtım Dosyası, Erzurum: Basın Yayın Müdürlüğü, 2021.

[13] Erzurum Valiliği, 2025. http://www.erzurum.gov.tr/sehrimiz, erişim tarihi, 02.06.2025.

[14] Türkiye Kültür Portalı, Erzurum, 2025, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/erzurum/genelbilgiler, erişim tarihi, 02.06.2025.

[15] M. E. Doğan, 2024. Gürcü Mehmet Paşa Cami, içinde, Kozak, N. (Editör), Online Türkiye Turizm Ansiklopedisi, https://turkiyeturizmansiklopedisi.com/gurcu-mehmet-pasa-cami, erişim tarihi: 01.07.2025.

[16] Y. Hocaoğlu, 2018, Asırlardır ticaretin kalbinin attığı çarşı: Taşhan, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/-asirlardir-ticaretin-kalbinin-attigi-carsi-tashan/1250929, erişim tarihi, 01.06.2025.

[17] Yakutiye Belediyesi, "Yakutiye Kent Tarihi", 2021. [Çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.yakutiye.bel.tr/icerik.php?Id=186 [Erişim tarihi: 04-Haz-2025].

[18] H. Karpuz, Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, no. 562, Ankara, Türkiye: Evren Ofset, 1993.

[19] T. Sağlam, Geleneksel Erzurum evleri, restorasyonları ve ev yaşantısı, doktora tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 2019.

[20] H. Karpuz, Erzurum Evleri’nin Türk İslam Mesken Mimarisindeki Yeri, doktora tezi, İslami İlimler Fakültesi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 1979.

[21] Y. Gök ve A. Kayserili, “Geleneksel Erzurum evlerinin kültürel coğrafya perspektifinden incelenmesi,” Doğu Coğrafya Dergisi (Eastern Geographical Review), c. 18, s. 30, 2013.

[22] 1960’lı Yıllar Erzurum Krokisi, Erzurum Teknik Üniversitesi Araştırma Çıktıları, 1960, https://acikerisim.erzurum.edu.tr/items/f45290c1-03d6-4ed2-8371-2d9df823c94d, erişim tarihi: 01.07.2025.

[23] Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü Arşivi, Hanağasıgil Evi (Paşabey Konağı) Dosyası, 2025.

[24] T. Sağlam, H. Yurttaş, 2020. Geleneksel Erzurum Evlerinin İstatistiki Veri Analizi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (67), 405-442.