The increasingly rapid production and consumption cycle in the fashion industry is causing serious environmental problems. In this context, sustainable design and production practices have gained considerable importance. The sustainability movement, which was founded in the 1960s, has emerged as a strategy aimed at reducing environmental impacts, making resource use more efficient, and ensuring fair labor conditions in the fashion industry. The understanding of sustainable design, production, and consumption has become a fundamental necessity for the fashion industry to exist more responsibly towards the environment and ecosystem in the long term. Based on this need, fashion retailers have aimed to support consumers who value altruism by developing some sustainable design and production projects while trying to reduce the damage they cause to the environment. The aim of this research is to analyze the relationship between various projects implemented in the fashion industry with the goal of sustainable design and production and the United Nations Sustainable Development Goals by examining various projects. In this context, various projects carried out by fashion retailers with the aim of sustainability were accessed through literature review and critical analyses were made through the content. The findings revealed that fashion retailers mostly carry out projects focused on restorative agricultural practices, carbon neutral (zero emission) production, ecological leather that support the UN's development goals of Responsible Production and Consumption (SDG12) and Climate Action (SDG13), Life in Water (SDG14) and Life on Land (SDG15).

Keywords - Fashion Industry, Sustainability, Environmental Sustainability, Sustainable Development

Moda endüstrisinde hızlanan üretim ve tüketim döngüsü ciddi çevresel sorunlara yol açmaktadır. Bu nedenle sürdürülebilir tasarım ve üretim uygulamaları büyük önem kazanmıştır. Temelleri 1960’lı yıllarda atılan sürdürülebilirlik hareketi, moda endüstrisinde çevresel etkileri azaltmayı, kaynak kullanımını daha verimli hale getirmeyi ve adil iş gücü koşullarını sağlamayı amaçlayan bir strateji olarak karşımıza çıkmaktadır. Sürdürülebilir tasarım, üretim ve tüketim anlayışı moda endüstrisinin uzun vadede çevre ve ekosistem üzerinde daha sorumlu bir şekilde var olması için temel bir gereklilik haline gelmiştir. Bu ihtiyaçtan hareketle moda perakendecileri bazı sürdürülebilir tasarım ve üretim projeleri geliştirerek bir yandan çevreye verdikleri zararı azaltmaya çalışırken diğer yandan özgecil değere önem veren tüketicileri desteklemeyi amaçlamışlardır.
Bu araştırmanın amacı; moda endüstrisinde çevresel sürdürülebilirlik odaklı yürütülen çeşitli projelerin BM (Birleşmiş Milletler) Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile olan ilişkisini betimsel bir yaklaşımla analiz etmektir.
Bu kapsamda moda perakendecilerinin sürdürülebilirlik hedefiyle yaptıkları çeşitli projelere literatür taraması ile ulaşılmış ve içerik üzerinden eleştirel analizler yapılmıştır. Elde edilen bulgular, moda perakendecilerinin çoğunlukla BM’nin, Sorumlu Üretim ve Tüketim (SKH12) ve İklim Eylemi (SKH 13), Sudaki Yaşam (SKH14) ve Karasal Yaşam (SKH15) kalkınma hedeflerini destekleyen onarıcı tarım uygulamaları, karbon nötr (sıfır emisyon) üretim, ekolojik deri odaklı projeler yürüttüklerini ortaya koymuştur.

Keywords^Turkish - Moda Endüstrisi, Sürdürülebilirlik, Çevresel Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Kalkınma

[1] Oğuz, İ. H. (2019). Politik İstikrar ve Çevresel Sürdürebilirlik. International Journal of Business and Economic Studies, 1(1), 1-11.

[2] Yıldız Pabuşçu, G., & Geyik Değerli, N. (2024). Sürdürülebilirlik Açısından Tekstil Ve Moda Tasarımında Yeni Bakış Açıları: Pamuklu Kumaşlarda Lazer Ve Ozon Teknolojilerinin Kullanımı. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 6(1), 549-571. https://doi.org/10.58608/augsfd.1481197

[3] Ellen MacArthur Foundation. (2017). A new textiles economy: Redesigning fashion’s future.

[4] Ertaş, F. C., & Doğan, Ö. (2021). Çevresel Uygulamalarin Maliyet Ve Rekabet Gücü Açisindan Işletmeye Etkisi: Yeşil Yildizli Oteller Üzerinde Bir Araştirma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 23(3), 467-494. https://doi.org/10.31460/mbdd.820649

[5] Gedik, Y. (2020). Sosyal, Ekonomik ve Çevresel Boyutlarla Sürdürülebilirlik Ve Sürdürülebilir Kalkinma. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 196-215.

[6] Van Driel M, Biermann F, Kim RE, Vijge MJ. The impact of the Sustainable Development Goals on global policies on sustainable consumption and production. Globalizations. 2024 May 15;21(8):1366-1382. doi: 10.1080/14747731.2024.2351301. PMID: 39634121; PMCID: PMC11614034.

[7] Cengiz, G. (2021). Sürdürülebilir Tüketim Ekseninde Sürdürülebilir Moda Pazarlaması Uygulamaları. İktisadi Ve İdari Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 131-144.

[8] United Nations. (2015). Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development. A/RES/70/1.

[9] Niinimäki, K. (2020). "Sustainable Fashion in a Changing World." Sustainability, 12(6), 1786.

[10] Can, Ö., & Ayvaz, K. (2017). Tekstil ve modada sürdürülebilirlik. Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(1), 110-119.

[11] Şahin, Y., & Odabaşı, S. (2018). SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMADA MODA TASARIMCISININ ROLÜ’NE YÖNELİK ALANYAZIN İNCELEMESİ. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 14(2), 413-425. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2018239940

[12] Enes, E. (2024). Sürdürülebilir Moda Tasarımı Stratejisi Olarak “Döngüsel Moda Tasarımı” H&M İş Modeli Örneği. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(33), 93-118.

[13] Türkdemir, P. (2022). Sürdürülebilirlik Bağlamında Döngüsel Moda: İkinci El Giysilerin Satın Alma Niyetinin Tüketim Değerleri Perspektifinden İncelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 106-120.

[14] Gevher, R. (2022). Sürdürülebilir Kalkınma ve Yeşil Ekonomi: Avrupa Birliği Örneği.

[15] (2015) Küresel Amaçlar İnternet Sitesi, Şekil 1 [Çevrimiçi] Erişim: https://www.kureselamaclar.org/

[16] Sustainable development report, 2024, https://dashboards.sdgindex.org/chapters

[17] Kaman, G. S. (2024). Sorumlu Üretim ve Tüketim Araştırmalarında Gıdaların Yeri. Aydın Gastronomy, 8(1), 247-263.

[18] Bekil, B., & Genel, Z. (2024). Moda Markalarının SDG 12 Mesajlarının Genç Tüketiciler Algısındaki Rolü: Nitel Bir Araştırma. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (45), 52-75.

[19] (2015) Hedef 12 İnternet Sitesi, Şekil 2 [Çevrimiçi] Erişim: https://www.kureselamaclar.org/amaclar/sorumlu-uretim-ve-tuketim/

[20] Yücel, S., & Tiber, B. (2018). Hazır giyim endüstrisinde sürdürülebilir moda. Tekstil ve Mühendis, 25(112), 370-380.

[21] Kant, R. (2012). Textile dyeing industry: An environmental hazard. Natural Science, 4(1), 22–26.

[22] Napper, I. E., & Thompson, R. C. (2016). Release of synthetic microplastic plastic fibres from domestic washing machines: Effects of fabric type and washing conditions. Marine Pollution Bulletin, 112(1–2), 39–45.

[23] Doni, F., Gasperini, A., & Soares, JT (2020). SDG 13 nedir? SDG13–İklim eylemi: İklim değişikliği ve etkileriyle mücadele (s. 21-30). Emerald Publishing Limited.

[24] Coşkun, S., & Doğan, N. (2021). Tekstil endüstrisinde karbon ayak izinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25(1), 28-35.

[25] (2015) Hedef 13 İnternet Sitesi, Şekil 3 [Çevrimiçi] Erişim: https://www.kureselamaclar.org/amaclar/iklim-eylemi/

[26] Gedik, T., Kurutkan, M. N., & Çil, M. (2014). Yeşil pazarlama algısı ve yeşil satın alma davranışı: Düzce Üniversitesi örneği. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 10(1), 1-13.

[27] Turgut, A., & Budak, T. (2022). Lojistik ve taşımacılığın karbon ayak izi: Sistematik bir literatür incelemesi. Kent Akademisi, 15(2), 916-930.

[28] Başoğul, Y., Göksu, T. T., & Baran, M. F. (2021). Bir Tekstil Fabrikasının Karbon Ayak İzinin Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (31), 146-150.

[29] Aydoğan Bayram, M. İ. N. E. (2017). Eco printing tekniği ile çevre dostu ekolojik tekstil baskısı.

[30] (2022) UN Climate Change Annual Report İnternet Sayfası Erişim: https://unfccc.int/sites/default/files/resource/UNClimateChange_AnnualReport_2022.pdf

[31] Göktepe, E. (2020). Bir sistem olarak Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. Eğitimde Sistem Düşüncesi Yıllığı, (7).

[32] (2015) Hedef 13 İnternet Sitesi, Şekil 4 [Çevrimiçi] Erişim: https://www.kureselamaclar.org/amaclar/sudaki-yasam/

[33] Balpetek, F. G., Demir, A., & Özdoğan, E. (2022). MİKROPLASTİK KİRLİLİĞİNE SENTETİK ESASLI TEKSTİL ÜRÜNLERİNİN YIKAMA İŞLEMLERİNİN ETKİSİ. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 10(3), 1097-1106.

[34] Ali, M., Ali, M., & Khan, M. I. (2023). A Review on Superhydrophobic Surfaces: Recent Progress and Future Challenges. Coatings, 13(6), 1129. https://doi.org/10.3390/coatings13061129

[35] Mach, Leon & Ponting, Jess. (2023). An overview of Sustainable Development Goal 14. 10.4324/9781003023968-41.

[36] Topçu, P., & Erpul, G. Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkinma Hedefleri (Skh) Çerçevesinde Arazi Tahribatinin Dengelenmesi (Atd) Politika Ve Stratejileri.

[37] (2015) Hedef 14 İnternet Sitesi, Şekil 5 [Çevrimiçi] Erişim: https://www.kureselamaclar.org/amaclar/karasal-yasam/

[38] Poratelli, F., 2023 https://www.cikis.studio/en/article/fsc-certification-in-textiles-for-sustainable-forest-management?utm

[39] FSC İnternet Sitesi [Çevrimiçi] Erişim: https://fsc.org/en/businesses/fibre

[40] Kurtuldu, E., & İşmal, Ö. E. (2019). Sürdürülebilir tekstil tasarım ve üretiminde yeniden değer kazanan lif: Kenevir. Art-e Sanat Dergisi, 12(24), 694-718.

[41] Makhdum, A. H., Khan, H. N., & Ahmad, S. (2011, February). Reducing cotton footprints through implementation of better management practices in cotton production; a step towards Better Cotton Initiative. In Proceedings of the Fifth Meeting of the Asian Cotton Research and Development Network, Lahore, Pakistan (Vol. 1).

[42] Jia, F., Yin, S., Chen, L. ve Chen, X. (2020). Tekstil ve giyim endüstrisindeki dairesel ekonomi: Sistematik bir literatür incelemesi. Temiz üretim dergisi, 259, 120728.

[43] Barnes, S. (2021). An Analysis of Patagonia’s Green Marketing Appeals on Instagram and Facebook Posts and People’s Comments on Worn Wear.

[44] Murfree, J. R., & Police, C. C. (2022). Adidas× Parley: An exploration of corporate social responsibility and the global plastic crisis. Case Studies in Sport Management, 11(S1), S19-S24.

[45] (2015) Adidas x Parley, Şekil 6, İnternet Sitesi [Çevrimiçi] Erişim https://parley.tv/initiatives/adidasxparley

[46] Sicoli, Graziella & Bronzetti, Giovanni & Baldini, Maria. (2019). The Importance of Sustainability in the Fashion Sector: ADIDAS Case Study. International Business Research. 12. 41-41. 10.5539/ibr. v12n6p41.

[47] (2019) Adidas x Parley, Şekil 7 İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://parley.tv/initiatives/adidasxparley

[48] Singh, Prabal & Mishra, Pooja. (2022). Adidas In Partnership With Parley: Exploring It’s Corporate Social Responsibilty And Efforts Towards Plastic Reduction. 8. 2022.

[49] Pangaia x FLWRDWN İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://pangaia.com/pages/flwrdwn?srsltid=AfmBOoqLxg3adg3DIQ507tTymPRMpGnzKDx-nq0LCtl63-f9DFBSvKTk

[50] Erbastı, Ülker & Candan, Ilhan & Gündoğdu Kabakci, Yasemin & Gümgüm, Hadice & Kiliç, Hamdi. (2022). Investigation of PAN: Hemp Stems Nanofibers Produced by Electrospinning MethodElektro Eğirme Yöntemiyle Üretilen PAN: Kenevir Saplı Nanoliflerin İncelenmesi. International Journal of Pure and Applied Sciences. 8. 10.29132/ijpas.1092339.

[51] Pešić, Marija & Nemeša, Ineta & Bukhonka, Nadiia & Bozoki, Valentina. (2023). FRUIT-BASED SUSTAINABLE TEXTILE MATERIALS.

[52] (2023) Pangaia Impact Report İnternet Sayfası Erişim: https://cdn.shopify.com/s/files/1/0035/1309/0115/files/240607-Pangaia-Impact-Report-Web.pdf?v=1717760012

[53] Diandra, P. ve Aprilianty, F. (2024). Marka Güveni ve Marka Sadakati Üzerindeki Yeşil Yıkama Etkisi: Nike'ın Sıfıra Geçiş Girişimleri Üzerine Bir Çalışma. Mandalika İşletme ve Yönetim Çalışmaları Dergisi, 2 (2), 85-114.

[54] Nike & Move to Zero, Şekil 8, İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.acceptandproceed.com/work/nike-move-to-zero

[55] DeLong, M. (2009). Nike'ta yenilik ve sürdürülebilirlik. Moda Uygulaması, 1 (1), 109-113.

[56] Nike Move to Zero İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: http://nike.com/sustainability/materials

[57] (2019) Levi’s Sustainability Review İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.levistrauss.com/wp-content/uploads/2020/07/LSCo.-2019-Sustainability-Review.pdf

[58] (2012) Levi’s & Water.org, Şekil 9 İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.store.levi.com/waterless/doingyourpart.html

[59] Mangir, A. F. (2023). Döngüsel Ekonomi Özelinde Tekstil ve Hazir Giyim Sektöründe Sürdürülebilirliğin Temel Belirleyicileri: Dünya ve Türkiye Örnekleri. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 58(3), 2323-2339.

[60] (2022) Burberry Haberler İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.burberryplc.com/news/sustainability/2022/burberry-achieves-an--a--score-for-transparency-on-climate-chang

[61] https://www.burberryplc.com/news/brand/2023/burberry-landscapes

[62] (2023) Burberry Haberler, Şekil 10, İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.burberryplc.com/news/brand/2023/burberry-landscapes

[63] (2022) New Balance Press Box İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://newbalance.newsmarket.com/latest-news/new-balance-debuts-footwear-collection-that-meets-the-brand-s-green-leaf-standard/s/2456c591-8923-4f05-a5ec-fa5199fe4abe?utm

[64] (2021) New Balance Sürdürülebilir Üretim, Şekil 11, İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.newbalance.com/creating-more-sustainable-products.html

[65] Atölye Ren İnternet Sitesi [Çevrimiçi] Erişim: https://atolyeren.com/hikayemiz/?utm

[66] (2023) Brands Standarts İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.brandstandarts.net/post/s%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilir-moda-markalar%C4%B1-%C3%A7evreci-markalar?utm

[67] Atölye Ren Sürdürülebilirlik İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://atolyeren.com/surdurulebilirlik/

[68] (2021) Mavi All Blue İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.mavi.com/sustainability/all-blue.html

[69] (2024) Mavi Annual Report İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.mavicompany.com/i/assets/documents/2025/MAVIANNUALREPORT2024.pdf

[70] Mavi Sürdürülebilirlik İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.mavi.com/sustainability/dahiyi.html

[71] (2021) Mavi x All Blue, Şekil 12 İnternet Sayfası Erişim: https://www.mavi.com/sustainability/images/dahaiyi-dahamavi.jpg

[72] Tarasova, E. D., & Sechina, K. A. (2022). Sustainable Manufacturing and Recycling of Clothes.

[73] H&M Circular Design Story İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: http://hm.com/cr/2094-circular-design-story-w/

[74] (2024) H&M Haber Makalesi İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://hmgroup.com/news/hmgroup-and-vargas-holding-launch-syre/

[75] (2024) The Sustainable Fashion Forum, Şekil 13, İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://www.thesustainablefashionforum.com/pages/hm-group-invests-600m-in-new-recycled-polyester-venture-syre

[76] (2023) 3D Printing Center Haber Bülteni İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://3dprintingcenter.net/new-reebok-x-botter-engineered-by-hp-concept-sneakers-made-with-mjf-3d-printing-technology/

[77] (2023) Şekil 14 İnternet Sayfası [Çevrimiçi] Erişim: https://wwd.com/fashion-news/shows-reviews/gallery/botter-rtw-spring-1235357807/botter-rtw-spring-2023-8/

[78] Mogany, T., Bhola, V., & Bux, F. (2024). Algal-based bioplastics: global trends in applied research, technologies, and commercialization. Environmental science and pollution research international, 31(26), 38022–38044. https://doi.org/10.1007/s11356-024-33644-9

[79] https://www.vogue.co.uk/fashion/article/stella-mccartney-sustainable-fashion-2023

[80] Time. (2023). Stella McCartney Is Changing Fashion from Within. https://time.com/6302562/stella-mccartney-sustainability-interview-lvmh/

[81] Vogue Business. (2023). Stella McCartney to pioneer new fibre-to-fibre textile recycling process. (Şekil 15) https://www.voguebusiness.com/sustainability/stella-mccartney-to-pioneer-new-fibre-to-fibre-textile-recycling-process

[82] Stella McCartney Ltd., “SBTi approval for science‑based net‑zero emissions targets,” Impact Report 2023, available on stellamccartney.com

[83] The Guardian. (2024). Stella McCartney preaches Peace and Dove in mission to save birds. https://www.theguardian.com/fashion/2024/sep/30/stella-mccartney-preaches-peace-dove-mission-save-birds

[84] (2023) Stella McCartney İnternet Sitesi [Çevrimiçi] Erişim: https://www.stellamccartney.com/gb/en/soktas-regenerative-cotton.html?srsltid=AfmBOooJlCVV2wGrLQ5lvbv4r4bbjVuqc7opqGg6zMXh_g17c6zaTNuL

[85] (2020) Serkan Dinç Kişisel Blog, Şekil 16, İnternet Sitesi [Çevrimiçi] Erişim: https://www.serkandinc.com.tr/ilgi-ceken-icerikler/deri-gorunumlu-mantar-cantalar.html

[86] (2023) Stella McCartney İnternet Sitesi [Çevrimiçi] Erişim: http://stellamccartney.com/gb/en/sustainability/mylo-mycelium-based-alternative-to-animal-leather-stella-mccartney.html?srsltid=AfmBOooYvnQ8Y6zMvvS6gTdGotKLMYO6RdLcvxSpQCgSeJW6_OeG32Lf

[87] (2023) Vogue Bussines İnternet Sitesi [Çevrimiçi] Erişim: https://www.voguebusiness.com/sustainability/how-to-close-fashions-sustainability-data-gap?utm

[88] Alizadeh, L., Liscio, M. C., & Sospiro, P. (2024). The phenomenon of greenwashing in the fashion industry: A conceptual framework. Sustainable Chemistry and Pharmacy, 37, 101416. https://doi.org/10.1016/j.scp.2023.101416

[89] Hofmann KH, Jacob A, Pizzingrilli M. Overcoming Growth Challenges of Sustainable Ventures in the Fashion Industry: A Multinational Exploration. Sustainability. 2022; 14(16):10275. https://doi.org/10.3390/su141610275